Bezrobocie. Mierniki i skutki społeczno gospodarcze
a) pojęcie- w kategoriach ekonomicznych bezrobocie przymusowe występuje wtedy, gdy wykwalifikowani pracownicy chcieliby pracować przy istniejących płacach, lecz nie mogą znaleźć zajęcia. Stopa bezrobocia-jest to stosunek liczby osób bezrobotnych do liczby osób aktywnych zawodowo. Część osób w wieku produkcyjnym, zdolnych i gotowych do pracy na typowych warunkach występujących w gospodarce, pozostaje bez pracy, pomimo podejmowanych poszukiwań pracy.
Rodzaje bezrobocia.
• frykcyjne -Bezrobocie związane z przerwami w zatrudnieniu z powodu poszukiwania lepszej/innej pracy lub zmiany miejsca zamieszkania
• Bezrobocie strukturalne- Powstaje na tle strukturalnych rozbieżności między podażą pracy i popytem na pracę.
• Bezrobocie cykliczne- To bezrobocie związane z cyklicznymi zmianami produktywności gospodarki.
• Bezrobocie sezonowe- To rodzaj bezrobocia, który jest uwarunkowane porą roku i uwarunkowanymi nią zmianami pogodowymi, wegetacji roślin itp. Występuje w zakładach pracy sezonowej np. w budownictwie, rolnictwie i innych.
b) mierniki- Pierwszy i podstawowy miernik poziomu bezrobocia to podawana w procentach “stopa bezrobocia”. Stopa bezrobocia = Stosunek ilości bezrobotnych do
liczby wszystkich ludzi zdolnych do pracy (aktywni zawodowo) Wynik mnożymy razy 100% (b=B/Sr *100%)
c) skutki – Wydłużenie się okresu pozostawania bez pracy powoduje nasilanie się zjawisk izolacji, napięć i konfliktów społecznych. Bezrobocie jest czynnikiem wpływającym na wzrost patologii społecznej oraz prowadzi do istotnego pogorszenia warunków życia całych społeczności lokalnych. Przy dłuższym okresie pozostawania bez pracy rozpoczyna się proces destrukcji. Wyraża się on izolacją społeczną, brakiem zaufania do samego siebie, niskimi dochodami, stresem w rodzinie, pogorszeniem zdrowia psychicznego i fizycznego i zwiększonymi trudnościami znalezienia nowej pracy.
Społeczne koszty bezrobocia wynikają z niepełnego wykorzystania zasobów pracy w gospodarce oraz konieczności wspierania osób pozostających bez pracy ze środków publicznych, zwłaszcza w sytuacji bezrobocia przymusowego, gdy gospodarka produkuje mniej dóbr niż wynoszą jej potencjalne zdolności.
Koszty bezrobocia najczęściej rozpatrywane są w rozbiciu na koszty prywatne i społeczne. Koszty prywatne zależą od charakteru bezrobocia. W przypadku bezrobocia dobrowolnego prywatny koszt jest mniejszy niż prywatne korzyści z bycia bezrobotnym tzn. zasiłki są stosunkowo wysokie do zarobków w proponowanej pracy. Jeżeli bezrobocie jest przymusowe, to cierpienia ludzi są większe i argumentacja na rzecz udzielania im pomocy staje się silniejsza.
Koszty i skutki bezrobocia dzieli się na:
Koszty bezpośrednie – wydatki z funduszu pracy, pomocy społecznej. Koszty te odczuwa całe społeczeństwo. Wiąże się to ponoszonymi przezeń dużymi kosztami świadczeń socjalnych, ograniczeniem dochodów z podatków i składek ubezpieczeniowych, rozszerzaniem zjawisk patologicznych, wzrostem napięć społecznych
Koszty pośrednie – ulgi i zwolnienia fiskalne w rejonach zagrożonych bezrobociem, luka czynników wytwórczych, koszty związane z ewentualnym zatrudnieniem w szarej strefie gospodarki
Pozytywne aspekty społeczno-ekonomiczne – zmiany postaw wobec pracy, racjonalizacja zatrudnienia, wspomaganie procesów restrukturyzacji, racjonalizacja wyboru kwalifikacji i zawodu
Negatywne skutki społeczno-psychologiczne i moralne – pogorszenie standardu życia, zagrożenie egzystencji, zagrożenia w sferze psychologicznej człowieka.