Instrumenty polityki pieniężnej – ekspansywnej oraz restrykcyjnej
– Stopy procentowe (referencyjna,lombardowa, depozytowa)- stopy procentowe banku centralnego, który określa warunki (stopy procentowe) udzielania kredytów bankom komercyjnym oraz przyjmowania od nich lokat krótkoterminowych. Stopy procentowe banku centralnego wpływają na wysokość stóp procentowych rynku międzybankowego, to znaczy rynku, na którym banki sobie wzajemnie pożyczają pieniądze
– Operacje otwartego rynku-Bank centralny skupuje od banków lub im sprzedaje krótkoterminowe papiery wartościowe. Transakcje kupna zawarte są na krótki okres, po którym bank centralny dokonuje odwrotnej operacji, to znaczy sprzedaży nabytych wcześniej papierów wartościowych. Operacje otwartego rynku mają zapewnić odpowiednią płynność sektora bankowego. Inaczej mówiąc, bank centralny dostarcza pieniędzy, gdy ich brakuje na rynku międzybankowym, i odwrotnie ¬ zasysa wolne środki pieniężne, wtedy gdy jest ich na rynku nadmiar. W ten sposób stabilizuje on stopy procentowe na rynku międzybankowym oraz zapewnia płynność sektorowi bankowemu, umożliwiającą wzajemne rozliczenia banków.
– Rezerwy obowiązkowe- wyrażająca minimalną relację wartości rezerw gotówkowych banków komercyjnych do wartości depozytów. Jej podwyższenie przez bank centralny zmniejsza możliwości udzielania kredytów przez banki komercyjne, a zatem ogranicza podaż pieniądza, obniżenie tej stopy powiększa podaż pieniądza.
– Operacje kredytowo-depozytowe i refinansowanie banków- stopa procentowa kredytu refinansowego, tj. kredytu zaciąganego przez banki komercyjne w banku centralnym. Jej podwyższenie powoduje wzrost stóp oprocentowania kredytów w bankach komercyjnych, ograniczenie wartości udzielanych przez nie kredytów i zmniejszenie podaży pieniądza. Obniżenie stopy kredytu refinansowego powoduje skutki odwrotne.
Ekspansywna (miękka) polityka pieniężna – zwiększanie podaży pieniądza (obniżanie stopy dyskontowej, zakupy na otwartym rynku, obniżanie poziomu rezerw obowiązkowych).
Restrykcyjna (twarda) polityka pieniężna – zmniejszanie podaży pieniądza (podwyższanie stopy dyskontowej, sprzedaż na otwartym rynku, podwyższanie poziomu rezerw obowiązkowych).