Dobór próby do badań
1. Określenie populacji generalnej
Definicja operacyjna populacji generalnej:
• co jest podstawowym elementem badań
(np. konsumenci, gospodarstwa domowe, właściciele przedsiębiorstw, przedsiębiorstwa);
• zakres geograficzny, demograficzny, społeczny (np. konsumenci dokonujący zakupów w konkretnym sklepie)
• czas, w którym jednostki poddawane będą pomiarowi
(np. konsumenci dokonujący zakupów w w/w sklepie w okresie świątecznym)
Ustalenie jednostki próby
• jednostka próby: prosta (np. konsumenci); złożona (np. gospodarstwa domowe);
• Stopień złożoności jednostki próby warunkuje: dokładność wyniku i koszty badania.
Określenie operatu losowania (wykazu badanej populacji)
• operat populacji – zbiór elementów populacji odwzorowany na określonej liście, z której dobiera się próbę (np. książka telefoniczna, lista meldunkowa, książka adresowa, lista wyborców, lista pracowników)
• zasady sporządzenia wykazu:
o odpowiedniość (odzwierciedla aktualny stan populacji);
o kompletność (wszystkie jednostki populacji);
o wyłączność (każda jednostka występuje tylko raz);
o dokładność (zawiera jednostki występujące lub należące do populacji;
o dogodność (ponumerowany i dostępny w jednym miejscu).
2. Wybór metody doboru próby
Metoda doboru próby – sposób w jaki elementy badanej populacji są dobierane z populacji generalnej.
Metody doboru próby:
A. metody losowe
• decyduje przypadek losowy;
• każdej jednostce przyznane jest prawdopodobieństwo wyboru większe od zera;
• nie jest to wybór dowolny.
Losowanie (każda jednostka w postaci losów)– wybieramy ustaloną liczbę losów.
Tablica liczb losowych, określamy sposób przesuwania się po tablicy (np. co trzecia kolumna).
Dobór systematyczny, dzielimy populację na interwały (np. N=2000, n=200, K=N/n).
Metody doboru losowego:
• Dobór warstwowy
Populację dzieli się na grupy lub kategorie, warstwy (np. sklepy spożywcze na wsi, w mieście), z każdej warstwy losujemy niezależne próby.
• Dobór warstwowy proporcjonalny
Losowanie próby jest proporcjonalne do liczby jednostek w warstwach.
• Dobór warstwowy nieproporcjonalny
Losowanie próby jest nieproporcjonalne do liczby jednostek w warstwach.
• Dobór wielostopniowy
Np. losujemy gospodarstwa domowe zamieszkujące gminę turystyczną: losujemy gminę, miejscowość w gminie, obwód spisowy (25-35 gosp.), gospodarstwo.
B. metody nielosowe:
• stosowane częściej w badaniach marketingowych;
• nie opierają się na zasadach rachunku prawdopodobieństwa;
• opierają się na subiektywnych decyzjach badacza.
Metody doboru nielosowego:
• Dobór jednostek typowych (przeciętne gosp. domowe, przechodnie);
o we wstępnych etapach badań;
o źródło większych błędów niż losowanie proste
• Dobór kwotowy – założenie (próba jest reprezentatywna jeżeli jej struktura jest identyczna z populacją).
o populację dzielimy na warstwy (kryteria: wiek, płeć, dochód);
o określamy %udział warstw w populacji;
o określamy skład próby proporcjonalny do warstw populacji
• Metoda eliminacji – gdy w ramach populacji występują skoncentrowane grupy jednostek
(np. gosp. domowe wg GUS: gosp. pracownicze, wolne zawody, emerytów i rencistów
3. Określanie wielkości próby
• Nie zależy od wielkości populacji.
• Zależy od struktury populacji (populacja jednorodna – mała próba); problemu badawczego; sposobu doboru próby.
Statystyczne metody określające wielkość próby uwzględniają:
• strukturę populacji (rozkład średnich);
• dopuszczalny błąd szacunku próby – ustala badacz;
• poziom ufności stosowany do granic błędu – ustala badacz
n = u2*s2/ex2
n – liczebność próby
u – współczynnik zależny od poziomu ufności
s – odchylenie standardowe
e – błąd średniej arytmetycznej z próby
4. Liczebność prób stosowane w badaniach marketingowych
• marketingowe badania rynku
o typowa liczba(TL) 1000-1500 minimalna (MIN) 500 obiektów;
• badania strategiczne: T.L. –400-500; MIN – 200
• test rynkowy: T.L. –300-500; MIN – 200
• test produktu: T.L. –200-300; MIN – 200
• test nazwy: T.L. –200-300; MIN – 100
• test opakowania: T.L. –200-300; MIN – 100
• test reklamy telewizyjnej: T.L. –200-300; MIN – 150
• test reklamy radiowej: T.L. –200-300; MIN – 150
• test reklamy prasowej: T.L. –200-300; MIN – 150