notatki-studenckie.pl

Marginalna stopa substytucji (MSS) jest miernikiem efektu substytucyjności dobra X przez dobro Y.
Efekt substytucyjności wiąże się z analizą krzywej obojętności, która wskazuje wszystkie kombinacje konsumpcji dwóch dóbr dających konsumentowi jednakowe zadowolenie. Zwiększenie konsumpcji jednego z nich wymaga zatem zmniejszenia poziomu konsumpcji drugiego.
MSSxy określa zatem, jaką ilość dobra Y należy poświęcić w celu zwiększenia konsumpcji dobra X o jednostkę, w sytuacji, kiedy konsument pozostaje na tej samej krzywej obojętności.
Jak wynika z wykresu konsument przy niskim poziomie konsumpcji dobra X jest początkowo gotów poświęcić większą ilość jednostek dobra Y w celu zwiększenia konsumpcji dobra X o jednostkę, natomiast przy większym poziomie konsumpcji dobra X aniżeli Y jest w stanie poświęcić coraz mniej dobra Y aby zwiększyć konsumpcję dobra X o jednostkę.
MSS można wyznaczyć badając nachylenie krzywej obojętności w danym punkcie, które definiujemy jako zmianę Y w stosunku do zmiany X. Ponieważ MSS przyjmuje zawsze wartości dodatnie, możemy zapisać następujący warunek: MSS=-/\Y//\X. Na tej podstawie definiuje się prawo malejącej MSS, udowadniające fakt, że krzywa MSS jest malejąca.
Jak wynika z wykresu nachylenie krzywej obojętności zmniejsza się w miarę przesuwania się w dół i rośnie, gdy przesuwamy się w górę po krzywej. Czyli zwiększając np. nakład czynnika X MSS przyjmuje coraz mniejsze wartości, czyli jest malejąca.

Marginalna stopa technicznej substytucji (MSTS) wyznacza natomiast stosunek,z zgodnie z którym można zastąpić jeden czynnik produkcji drugim czynnikiem tak, aby wielkość produkcji nie uległą zmianie. MSTS wiąże się ściśle z izokwantami produkcji wyznaczającymi kombinacje tych czynników pozwalające na osiągnięcie takiego samego poziomu produkcji.
Wartość MSTS można obliczyć badając nachylenie izokwanty produkcji wyrażone relacją /\K//\L, czyli stosunkiem przyrostu czynnika kapitału do przyrostu czynnika pracy, z tym że MSTS przyjmuje także wartości dodatnie, więc ostatecznie MSTS=-/\K//\L. Nachylenie można również wyrazić za pomocą stosunku przychodu marginalnego pracy (PMl) do przychodu marginalnego kapitału (PMk), gdzie PMl=/\Q//\L – czyli PMl jest to przyrost produkcji wynikający z przyrostu zatrudnienia, przy założeniu stałości czynnika kapitału oraz na odwrót: PMk=/\Q//\K przy założeniu stałości czynnika pracy. Jak wynika z wykresu, zwiększając ilość czynnika pracy, musimy zmniejszyć ilość czynnika kapitału aby wciąż utrzymać ten sam poziom produkcji, co możemy zapisać: /\L*PMl=-/\K*PMk, co daje nam razem MSTS=-/\K//\L=PMl/PMk.
Jak wynika z tego wykresu MSTS także jest malejąca, ponieważ w miarę zastępowania czynnika kapitału przez coraz większą ilość czynnika pracy, cały czas zmniejsza się ilość kapitału, która może być zastąpiona przez dodatkową jednostkę pracy. Zjawisko to nazywa się zjawiskiem malejącej MSTS. Oznacza to, że jeżeli cały cas zwiększamy nakład pracy (L), coraz trudniej jest zastępować kapitał (K) pracą (L), bo PMl staje się coraz mniejszy w stosunku do PMk.