notatki-studenckie.pl

Rodzaje konkurencji:

1. Konkurencja doskonała
2. Monopol pełny
3. Konkurencja monopolistyczna
4. Oligopol.

Konkurencja doskonała to idealny stopień konkurencji. Cechami charakterystycznymi takiego modelu na rynku są:

• występowanie dużej liczby stosunkowo małych producentów, z których żaden nie ma możliwości wpływania na bieżącą cenę
• producenci sprzedają dobro homogeniczne (takie samo) – konsumenci są zorientowani w cenach, producent jest dla nich obojętny
• rynek jest w pełni dostępny, można go swobodnie opuszczać oraz wchodzić na niego
• duża liczba konsumentów, brak możliwości indywidualnego kształtowania ceny
• sytuacja pełnej informacji – brak barier informacyjnych.

Idea wolnego rynku została podniesiona przez A. Smitha w 1776 roku. W warunkach wolnej konkurencji cena danego dobra jest jednolita, mechanizmy rynkowe doprowadzają do optymalnej alokacji zasobów (optimum Pareto): zasoby są optymalnie ulokowane, gdy nikt nie może zwiększyć swojej użyteczności, nie powodując pomniejszenia użyteczności innej osoby. Konsumenci maksymalizują użyteczność dokonując alokacji dochodów tak, aby użyteczność każdej złotówki wydanej na każde z dóbr była identyczna. Przenosząc rozumowanie na płaszczyznę producenta, aby zmaksymalizować swój zysk w krótkim okresie, wybierze on poziom produkcji, przy którym jego koszt marginalny = cenie. Tak więc na rynku doskonałej konkurencji przedsiębiorstwo będzie maksymalizować swój zysk zwiększając produkcję do momentu, gdy cena przewyższa marginalny koszt produkcji, lub gdy cena jest niższa od kosztu – zmniejszając produkcję.

Na rynku doskonale konkurencyjnym cena jest równa kosztowi marginalnemu każdego z działających w danej gałęzi przedsiębiorstw, a więc krzywa podaży całej gałęzi pokrywa się z krzywą kosztu marginalnego. W sytuacji zrównania się kosztów marginalnych wszystkich producentów mamy do czynienia z optymalnością produkcji (równowaga gospodarki).

Monopol – założenia:

• na rynku występuje jeden producent, który dysponuje pełną władzą rynkową i wpływa na cenę przez manipulowanie wielkością sprzedaży (podaży)
• monopolista wytwarza produkty jednorodne, dla których brak jest substytutów
• istnieją wysokie bariery wejścia na dany rynek (np. patenty)
• doskonała informacja o rynku (popycie i użyteczności).

Współcześnie istnieją trzy podstawowe powody istnienia monopoli: 1. Korzyści skali – minimalizacja kosztów – monopol naturalny; 2. Kontrola rzadkich a istotnych zasobów; 3. Polityka władz publicznych (np. alkohole).

Na rynku monopolistycznym przychód marginalny jest niższy od ceny dobra; wielkość sprzedaży może rosnąć tylko wtedy, gdy maleje cena (cena rośnie gdy sprzedaż spada).

Podstawowym zadaniem przedsiębiorstwa znajdującego się w sytuacji czystego monopolisty jest wybór takiej kombinacji cenowo – ilościowej, która maksymalizuje zysk przedsiębiorstwa. Tak więc monopolista jest cenodawcą. Może sprzedać ten sam produkt różnym odbiorcom po innej cenie albo może stosować różne ceny na kolejne jednostki wyrobu sprzedawanego temu samemu odbiorcy (dyskryminacja cenowa).

Konkurencja monopolistyczna – założenia:

• produkty na rynku są zróżnicowane i posiadają bliskie substytuty
• swoboda wchodzenia na rynek i jego opuszczania
• wielu sprzedających i kupujących
• założenie doskonałej informacji o rynku.

Przedsiębiorstwo działające w warunkach takiej konkurencji ma do czynienia z dwiema różnymi krzywymi popytu w zależności od tego, czy zmianie ceny produktów przedsiębiorstwa towarzyszą zmiany cen produktów konkurencji.

Jeśli przedsiębiorstwo podnosi cenę swoich produktów a konkurencja nie, wówczas spadek sprzedaży produktów przedsiębiorstwa jest większy – popyt spadnie ze względu na wzrost ceny, a także z racji przesunięcia zakupów części dotychczasowych konsumentów na produkty konkurencji.

W modelu konkurencji monopolistycznej przedsiębiorstwo może wpływać na położenie krzywej popytu. Przedsiębiorstwo dąży do przesunięcia krzywej popytu w prawo, wykorzystując do tego celu reklamę oraz różnicowanie produktów. Oczywiście dodatkowym korzyściom towarzyszy dodatkowy koszt (większe koszty produkcji i sprzedaży).

Oligopol – założenia:

• produkty jednorodne lub zróżnicowane
• niewielka liczba sprzedawców i wielu kupujących (duopol – dwóch producentów)
• ograniczony dostęp do rynku
• pełna informacja o rynku

Modele duopolu: Cournota, Edgewortha, Chamberlina.

Modele oligopolu: model załamanej krzywej popytu Sweezy’ego, model przywództwa cenowego przedsiębiorstwa dominującego, model przywództwa cenowego przedsiębiorstwa o niskich kosztach.

Najistotniejszą cechą rynku oligopolistycznego jest konkurencja niecenowa, za pośrednictwem takich narzędzi jak różnicowanie produktów pod względem jakości, reklama, marka produktu itp.