Systemy informowania kierownictwa wspomagane komputerowo
Przedsiębiorstwo jako system ekonomiczny winno mieć cechy i właściwości systemu sprawnego działania. Przez to pojęcie należy rozumieć takie wyodrębnienie podsystemów funkcjonalnych przedsiębiorstwa, a jednocześnie takie ich powiązania, aby mogły wykonywać czynności i procesy powiązane ze sobą wspólnym celem. System informatyczny zarządzania ma za zadanie wspierać informacyjnie przez metody informatyczne proces działania przedsiębiorstwa. Ogólny cel kompleksowego systemu informatycznego zarządzania można określić jako „dostarczenie decydentom terminowych i dokładnych danych, pozwalających na podejmowanie i wprowadzanie w życie niezbędnych decyzji optymalizujących współdziałanie ludzi, materiałów, maszyn i środków pieniężnych po to, aby w sposób najskuteczniejszy osiągnąć postawione przed organizacją cele”.
Systemy informatyczne zarządzania należy zinterpretować jako systemy informacyjne, które zawierają charakterystyczne elementy:
- odbiorcami informacji są kierownicy wszystkich szczebli zarządzania przedsiębiorstwem;
- przedmiotem informowania są informacje służące podejmowaniu decyzji;
- cechy dostarczonej informacji to selektywność, adresowalność;
- cechy procesu przetwarzania to stały dostęp do informacji, teletransmisja, wielodostęp.
Systemy informacyjne, zbudowane na podstawie nowoczesnego sprzętu komputerowego i bogatego oprogramowania systemowego, mają zadanie wyposażenia kierowników wszystkich szczebli i w zakresie wszystkich funkcji zarządzania w informacje ze wszystkich źródeł w celu umożliwienia im terminowego i skutecznego podejmowania decyzji w zakresie działań, za które są odpowiedzialni. Dobrze rozwiniętą formą tej klasy systemów są Systemy Informowania Kierownictwa (SIK).
Koncepcja systemów informacyjnych wyrosła z potrzeb procesów decyzyjnych, starając się jednocześnie złagodzić wady systemów ewidencyjnych, które doprowadziły do ilościowego „przeinformowania” użytkowników. O wiele bardziej użyteczne są skoncentrowane wydruki, o różnej szczegółowości informacji, prezentacji informacji na monitorach ekranowych, wydrukach, przejrzystych wykresach a także elastyczne algorytmy tworzenia informacji wynikowych.
Systemy informacyjne zmierzają do uwolnienia kierownictwa przedsiębiorstwa od nadmiaru informacji i przyczyniają się do skupienia uwagi kierownika na kluczowych problemach. Integrują one informacje z punktu widzenia istotnych, a trudno uchwytnych w ewidencyjnych systemach informatycznych, związków między różnymi obszarami i dziedzinami działalności przedsiębiorstwa. Podejmowane na ich podstawie decyzje mogą być trafniejszym szybsze i bardziej skuteczne. Podstawą takiego systemu musi być baza danych, w której znajdują się wszystkie istotne informacje dotyczące całokształtu przedsiębiorstwa.
Wejściami do SIK są:
- wszelkie tradycyjne dane (karty pracy, zlecenia itp.)
- reguły tych decyzji, których sposób podejmowania można określić z góry
- zewnętrzne dane np.: sytuacja na rynku, zarządzenia władz itd.
- zapytania o informacje ze wszystkich działów przedsiębiorstwa.
Wyjściami z SIK są:
- decyzje podejmowane automatycznie w ramach SIK
- tabulogramy okresowe lub na żądanie
- informacje automatycznie rozprowadzane do kierownictwa w przystosowaniu do zmieniających się potrzeb
- odpowiedzi na zapytania, które mogą być także rezultatem wartościowania kilku wariantów.
Informacje użytkowane przez kierownictwo można podzielić na trzy klasy:
- informacje kontrolne używane do zarządzania operacjami gospodarczymi przedsiębiorstwa
- informacje podręczne potrzebne indywidualnemu kierownikowi w krótkim okresie i szerokim zakresie
- informacje analityczne zaczerpnięte np. z modeli symulacyjnych, służące podejmowaniu decyzji o znaczeniu strategicznym.
SIK to zbiór zorganizowanych procesów, który przygotowuje informacje dla menedżera do wspomagania czynności i podejmowania decyzji wewnątrz organizacji.
Przykładowy SIK dla przedsiębiorstwa przemysłowego powinien realizować m.in. następujące funkcje:
- dostarczać bieżących danych, różnej szczegółowości, o poszczególnych dziedzinach działalności przedsiębiorstwa;
- przeprowadzić analizę działalności przedsiębiorstwa pod kątem założeń, planów i normatywów na badany okres;
- przygotować oceny działalności poszczególnych działów przedsiębiorstwa;
- oceniać kontrahentów w oparciu o dane teraźniejsze i historyczne;
- utrzymywanie odpowiednich zasobów informacji;
- ewidencja i analiza wykonywania poleceń służbowych kierownictwa.
SIK powstały na gruncie potrzeb decydentów poziomu taktycznego i strategicznego.
W praktyce SIK jeszcze niedawno spełniały wyłącznie dwa podstawowe zadania: szybkiej wielokryterialnej informacji o stanie ekonomiczno – finansowo – technicznym przedsiębiorstwa w różnych przedziałach czasu oraz obsługi problemów decyzyjnych.
Dziś na uwagę zasługują – bardzo rozbudowane i nowoczesne – Systemy Wspomagania Decyzji (SWD). Na SWD składają się trzy podstawowe podsystemy funkcjonalne:
1. zarządzanie danymi
Zarządzanie danymi zapewnia możliwość przechowywania, wyszukiwania i manipulowania danymi.
2. zarządzanie modelami
Mechanizm zarządzania modelami tworzy możliwości wywoływania, wykonywania, zmian, łączenia i sprawdzania modeli w procesie wspomagania decyzji.
3. zarządzanie dialogiem
Przez dialog realizuje się podstawowy cel SWD a więc pomoc decydentowi w podejmowaniu decyzji. Dialog ten jest narzędziem interakcyjnej relacji pomiędzy użytkownikiem, a systemem.
Ze względu na zakres w jakim system oddziałuje na podejmowane decyzje, można wyróżnić:
- wyszukiwanie pojedynczych pozycji i informacji,
- dostarczanie zagregowanych informacji w postaci raportów,
- formułowanie problemów do rozwiązywania,
- ocena skutków proponowanych wariantów decyzji,
- podejmowanie decyzji (wybór wariantu najkorzystniejszego).
Najprostszy SWD powinien spełniać co najmniej następujące funkcje:
– zarządzanie danymi
– prezentacja wyników
– analiza i strukturalizacja modelu
– techniki i metody statystyczne i analityczne.
Wynik komputerowy nie może i nie powinien determinować decyzji, gdyż nie jest decyzją. Decyzja – oprócz wskazań komputera – wymaga także wyobraźni, inwencji i intuicji menadżera.