Sprawozdawczość finansowa jako źródło informacji o funkcjonowaniu przedsiębiorstwa
Sprawozdawczość finansowa obejmuje analizę sprawozdań finansowych, do których zaliczamy analizę:
• rachunku zysków i strat
• bilansu firmy
• rachunku przepływów finansowych.
Rachunek zysków i strat informuje o stopniu realizacji jednego z głównych celów działalności gospodarczej, czyli o wysokości zysku osiągniętego w danym okresie. Najogólniej rzecz ujmując rachunek ten obejmuje zestawienie przychodów uzyskanych w okresie sprawozdawczym ze sprzedaży dóbr i usług produkowanych przez firmę oraz zestawienie kosztów poniesionych na uzyskanie tych przychodów.
Informacje zawarte w rachunku wyników pozwalają również zorientować się, jaka była struktura kosztów w danym okresie sprawozdawczym oraz jakie były kierunki przeznaczenia zysku. Idąc dalej dzieląc koszty na koszty stałe i zmienne i wyodrębniając w oddzielnej pozycji koszty oprocentowania długu firmy, oczywiście w oparciu o rachunek zysków i strat, można określić wrażliwość zysku na wahania wielkości produkcji i sprzedaży oraz ocenić pozycję kredytową firmy. Wrażliwość zysku na wahania wielkości produkcji i sprzedaży określa się na bazie proporcji udziału kosztów stałych i zmiennych w kosztach ogółem. Pozycję kredytową firmy ocenić można na bazie wielkości z tytułu obciążeń z tytułu oprocentowania długu.
Bilans jest zestawieniem składników majątkowych oraz źródeł finansowania tych składników majątkowych oraz źródeł finansowania tych składników sporządzonych na dany dzień. Bilans informuje o wielkości zasobów, jakimi dysponuje firma, oraz o źródłach sfinansowania tych zasobów. W ramach aktywów dokonywany jest podział na aktywa trwałe i obrotowe. Ze względu na różnice płynności tych podstawowych grup aktywów proporcje, w jakich występują one w strukturze bilansu, decydują o zdolności firmy do regulowania zobowiązań. W ramach pasywów najistotniejszy jest podział na zobowiązania i kapitały własne. Podział ten informuje o stopniu zadłużenia firmy, co ma istotne znaczenie dla oceny wiarygodności kredytowej- jest jedną z miar ryzyka finansowego. W ramach zobowiązań dokonywany jest podział na zobowiązania krótkoterminowe i długoterminowe. Jest to dodatkowy wskaźnik oceny wiarygodności kredytowej- wysoki udział zobowiązań krótkoterminowych wymaga odpowiedniej płynności po stronie aktywów dla zapewnienia terminowego regulowania tych zobowiązań.
Kapitał własny występuje w kilku formach. Kapitał akcyjny uprzywilejowany- ma on pierwszeństwo roszczeń w stosunku do wygospodarowanego zysku i w stosunku do majątku firmy w przypadku jej bankructwa. Kapitał akcyjny zwykły- roszczenia o charakterze rezydualnym- tzn. są one zaspokajane po zaspokajaniu roszczeń wierzycieli akcji uprzywilejowanych. Kapitał własny odzwierciedlający udział posiadaczy akcji zwykłych w majątku firmy składa się z trzech form:
• kapitał akcyjny- ilość akcji w obiegu x ich wartość nominalna
• kapitał zapasowy- różnica między ceną emisyjną a ceną nominalną akcji
• zakumulowane zyski- gdy firma część osiągniętego w poszczególnych latach zysku nie wypłaca w formie dywidend dla akcjonariuszy, lecz przeznacza na uzupełnienie kapitału własnego- np. jako źródło finansowania inwestycji.
Te trzy formy kapitału własnego odzwierciedlają księgową wartość netto firmy, czyli wartość aktywów firmy pomniejszoną o zobowiązania w stosunku do podmiotów nie będących właścicielami firmy.
Rachunek przepływów finansowych- przedstawia zmianę w zasobach środków pieniężnych firmy w czasie trwania okresu sprawozdawczego. Sprawozdanie to ma na celu udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:
• z jakich źródeł pochodziły środki pieniężne pozostające do dyspozycji firmy
• na co wykorzystywano te środki
• czy działalność w roku sprawozdawczym przyczyniła się do poprawy czy pogorszenia płynności firmy.
Sprawozdanie to charakteryzuje sytuację w zakresie płynności finansowej firmy, której utrzymanie jest istotnym warunkiem powodzenia firmy.
Punktem wyjścia do sporządzania rachunku przepływów środków pieniężnych jest określenie zmian w stanie poszczególnych pozycji bilansu oraz wskazanie, które z tych zmian stanowiły źródło dodatkowych funduszy (dopływu środków pieniężnych), a które ich rozdysponowanie. Sprawozdanie to składa się z trzech części obejmujących przepływy środków pieniężnych z trzech rodzajów działalności:
• operacyjnej,
• inwestycyjnej,
• finansowej.
Analiza tych trzech płaszczyzn działalności przedsiębiorstwa na bazie sporządzonego sprawozdanie pozwala odpowiedzieć na pytanie skąd pochodziły źródła środków pieniężnych w firmie, która z rodzajów działalności generowała ich najwięcej.