notatki-studenckie.pl

Relacje między państwem a samorządem winny opierać się na:

Zasadzie pomocniczości (subsydiarności) państwa– oznacza postulat takiego ustroju by rola państwa w zaspokajaniu potrzeb tak indywidualnych jak i zbiorowych była sprowadzona do minimum. Władza centralna winna mieć funkcję pomocniczą, wykonując tylko te zadania, które nie mogą być wykonane na bardziej lokalnym poziomie (zasada decentralizacji władzy publicznej oraz domniemania kompetencji samorządu.)– nakazuje ona realizacje możliwie największej liczby zadań publicznych samorządowi jako zadań własnych, które wykonuje ten samorząd :

1.      na własną odpowiedzialność,

2.      we własnym imieniu i to wymaga:

a)      zapewnienie samorządowi odpowiedniej niezależności od państwa (nadzór legalny wojewody nad prawem miejscowym).

b)     nadzór finansowy sprawowany przez Regionalne Izby Obrachunkowe.

To wymaga także zapewnienia samorządowi odpowiednich środków finansowych – muszą mieć dochody własne wśród których muszą być dochody z podatków i opłat lokalnych (w Polsce dotyczy to tylko gmin! Województwa i powiaty nie maja dochodów z podatków.)

W Polskim systemie prawa przewidziana jest kontrola administracji rządowej nad administracja samorządową. Nadzór i kontrola odbywa się na różnych poziomach. Jednak organami sprawującymi nadzór jest Prezes Rady Ministrów, właściwy wojewoda oraz (w zakresie spraw finansowych) regionalna izba obrachunkowa. Nadzór rządowy nad administracją samorządową odbywa się pod kątem legalności- na podstawie kryterium zgodności z prawem.

W dziedzinach gospodarności i rzetelności nadzór nad samorządem lokalnym sprawują mieszkańcy (mogą wystąpić z referendum lub nie przedłużyć mandatów radnym).

Administracja publiczna – zespół organów administracyjnych i obsługujących je urzędów, powołanych do praktycznego realizowania zadań państwa

Administracja publiczna dzieli się na:

• państwową, np. prezydenta, sejmu, NIKu, rzecznika praw obywatelskich
• rządową, centralna i terenową
• samorządową.

ADMINISTRACJA RZĄDOWA 

Administracja rządowa realizuje zadania na poziomie centralnym i terenowym. Ma strukturę hierarchiczną. Organy mogą być powołane w wyborach lub przez nominację (mianowanie) najczęściej przez organ wyższy.

Na czele administracji centralnej stoi prezes Rady Ministrów. Tworzą ją organy naczelne i centralne oraz administracje ministerstw i urzędy centralne kierowane odpowiednio przez ministrów i kierowników urzędów centralnych. Organy centralne państwa – obejmują swoim zasięgiem cały kraj, np. prezydent, parlament

Z kolei terenowa administracja rządowa dzieli się na administrację zespoloną i niezespoloną. Organy terenowe państwa – mają kompetencje ograniczone do pewnego obszaru państwa, np. wojewoda, kurator oświaty.

• Administracja zespolona działa na zasadach zespolenia i zwierzchnictwa wojewody. W efekcie realizacja zadań odbywa się przez wojewodę lub w jego imieniu przez wojewódzkich komendantów, inspektorów lub inne osoby określone przez ustawy głownie w takich obszarach jak: bezpieczeństwo wewnętrzne, przestrzeganie prawa, porządek publiczny, stany nadzwyczajne.

• Z kolei administracja nie zespolona jest podległa bezpośrednio ministrom i stosownym organom centralnym, ale wojewoda wobec nich dysponuje uprawnieniami koordynacyjnymi, opiniodawczymi i częściowo kontrolnymi.

Cechy terenowej administracji nie zespolonej (specjalnej):

–        liczne są organy o funkcjach nadzorczych i policyjnych, np., urzędy górnicze,

–        niektóre organy tej administracji np. leśna lub morska wykonują funkcje administracji ogólnej łącząc je z zadaniami z innych obszarów prawa : cywilnego czy rolnego,

–        niektóre organy np. statystyki nie wydają aktów indywidualnych.

ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA

Administracja samorządowa wykonuje zdecentralizowane zadania publiczne na poziomie gminy, powiatu i województwa. Poprzez organy wykonawcze tj. (wójtów, burmistrzów i prezydentów miast), zarządy powiatów i województw wsparte odpowiednio przez urzędy gminne, starostwa powiatowe i urzędy marszałkowskie.

Administracja działa na zasadzie reglamentacyjnej lub świadczącej (zawiadowczej), obejmuje wszystkie dziedziny i zjawiska życia społeczno-gospodarczego (np. ewidencja ludności, dowody osobiste, paszporty, służba zdrowia). Jest w pełni samodzielna- posiada odrębne budżety i dochody własne oraz wykonuje zadania publiczne na własny rachunek i własną odpowiedzialność.

Podstawową jednostką samorządu jest gmina, Jednostki samorządu terytorialnego nie są hierarchicznie podporządkowane (gminy nie podlegają powiatom, powiaty nie podlegają województwom.)

Organy samorządu terytorialnego:

GMINA – organ uchwałodawczy, stanowiący prawo miejscowe to Rada Gminy albo Rada Miasta, pochodzi z wyborów powszechnych (radni). Do jej kompetencji należą wszystkie zadania publiczne należące do samorządu terytorialnego z wyjątkiem tych które wyraźnie są zadaniami powiatu czy województwa.

Referendum (demokracja bezpośrednia)

W referendum lokalnym, mieszkańcy jako członkowie wspólnoty samorządowej wyrażają w drodze głosowania swoją wolę co do sposobu rozstrzygania sprawy dotyczącej tej wspólnoty, mieszczącej się w zakresie zadań i kompetencji organów danej jednostki lub w sprawie odwołania organu stanowiącego tej jednostki, a w przypadku gminy także wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

POWIAT – Jednostką organizacyjną jest starostwo powiatowe. Organem uchwałodawczym- Rada Powiatu, pochodzi z wyborów powszechnych (referendum powiatowe- demokracja bezpośrednia). Organem wykonawczym jest Zarząd. Przewodniczący to starosta powiatowy. (Zarząd powiatu jest powoływany i odwoływany przez Radę Powiatu.)

WOJEWÓDZTWO– Jednostką organizacyjną jest Urząd Marszałkowski, organem uchwałodawczym- Sejmik, pochodzący z wyborów powszechnych (demokracja bezpośrednia- referendum). Organem wykonawczym jest Zarząd województwa wybierany przez Sejmik. Marszałek jest przewodniczącym zarządu.

Obowiązuje zasada, że wszystkie organy samorządu które pochodzą z wyborów powszechnych mogą być odwołane tylko w drodze referendum powszechnego, dotyczy to Rady Gminy, Miasta, Sejmiku, Rady Powiatu, wójta, burmistrza, prezydenta.

Pracownicy samorządowi:

Pracownicy samorządowi są zatrudniani na podstawie:

1)   wyboru:

a)  w urzędzie marszałkowskim: marszałek województwa, wicemarszałek oraz pozostali członkowie zarządu województwa – jeżeli statut województwa tak stanowi,

b)  w starostwie powiatowym: starosta, wicestarosta oraz pozostali członkowie zarządu powiatu – jeżeli statut powiatu tak stanowi,

c)  w urzędzie gminy: wójt (burmistrz, prezydent miasta),

d)  w związkach jednostek samorządu terytorialnego: przewodniczący zarządu związku i pozostali członkowie zarządu – jeżeli statut związku tak stanowi;

2)   powołania – zastępca wójta (burmistrza, prezydenta miasta), skarbnik gminy, skarbnik powiatu, skarbnik województwa;

3)   umowy o pracę – pozostali pracownicy samorządowi.