notatki-studenckie.pl

Dług publiczny, dług państwowy, suma nie spłaconych przez rząd lub in. związki publicznoprawne zobowiązań zarówno wobec wierzycieli krajowych, jak i zagranicznych. Zobowiązania te mogą mieć charakter krótko- (do 1 roku), średnio- (do 10-15 lat) lub długoterminowy (powyżej 15 lat). Główną przyczyną powstawania długu publicznego jest kumulowanie się występujących w kolejnych latach deficytów budżetowych, na sfinansowanie których wymienione instytucje emitują papiery wartościowe (np. obligacje, bony, weksle) lub zaciągają kredyty i pożyczki. Elementami długu publicznego mogą być również kredyty zaciągane przez skarb państwa lub instytucje władzy terytorialnej na inwestycje infrastrukturalne lub produkcyjne, salda międzypaństwowych rozliczeń majątkowych, dotacje, odszkodowania za wywłaszczone mienie (np. w związku z nacjonalizacją niektórych dziedzin gospodarowania), odszkodowania wojenne i in. Wierzycielami krajowego długu publicznego mogą być krajowe instytucje finansowe, in. podmioty gospodarcze oraz osoby fizyczne. Pożyczkodawcami zagranicznymi są z reguły państwowe i komercyjne instytucje finansowe. Zapewnienie równowagi finansów publicznych wymaga, aby długu publiczny nie przekroczył kwoty 60% produktu krajowego brutto, koszty rocznej obsługi (spłaty rat kapitałowych i odsetek) długu krajowego stanowiły nie więcej niż 10% rocznych wydatków budżetu państwa, długu zagranicznego zaś nie więcej niż 25% wpływów z eksportu. Nadmierny długu publicznego osłabia bowiem aktywność gospodarki. W celu zmniejszenia uciążliwości długu publicznego dla budżetu i gospodarki rząd może podjąć działania zmierzające do konwersji długu (negocjacje z wierzycielami, zwł. zagranicznymi, w sprawie częściowego umorzenia, wydłużenia okresu spłat, obniżenia oprocentowania), ogłosić moratorium, tzn. zawiesić okresowo obsługę długu lub repudiację, tzn. całkowicie zaniechać spłaty długu, uznać go za niebyły.

Restrukturyzacja długu, zmiany struktury zobowiązań, najczęściej przeterminowanych, pod względem ich ilości, okresu i sposobu spłaty oraz wysokości oprocentowania, dokonywane za zgodą wierzycieli w celu obniżenia kosztów obsługi zadłużenia.
Konwersja długu, zmiana warunków pożyczki (stopy procentowej, waluty, terminu i warunków spłaty) na inne, z reguły korzystniejsze dla dłużnika. W istocie jest to przeważnie zastąpienie istniejącej pożyczki przez nową. Jej celem jest przeważnie dążenie dłużnika od obniżenia kosztów obsługi długu. Konwersja może dotyczyć tak pożyczek wewnętrznych, jak i zagranicznych. Zasadą jej jest zgoda wierzyciela, choć zdarzają się od niej wyjątki.
Konwersja długu może polegać także na dobrowolnej zmianie formy spłaty: dług za zgodą lub na wniosek dłużnika może zostać zamieniony na udział w majątku dłużnika (np. dotychczasowy wierzyciel staje się współwłaścicielem firmy, której pożyczył pieniądze) lub też dłużnik może zostać zobowiązany do przeznaczenia równowartości długu lub jego części na wskazany przez wierzyciela cel (np. na ochronę środowiska). Ma to miejsce często w przypadku długów przeterminowanych.
Konsolidacja długu, połączenia kilku pożyczek od tego samego wierzyciela w jedną, zazwyczaj z równoczesnym wydłużeniem okresu spłaty. Powodem stosowania konsolidacja długu jest zmniejszenie kosztów jego obsługi.

Repudiacja – odmówienie uregulowania zobowiązań w stosunku do wierzycieli wewnętrznych lub zewnętrznych – sporadyczne sytuacje.

Z Begga:
Dług publiczny (narodowy) – jest to całkowite, pozostające do spłaty zadłużenie państwa. Wzrasta on zawsze gdy w sektorze publicznym występuje deficyt, w związku z czym trzeba zaciągać nowe pożyczki, aby pokryć nadwyżkę wydatków nad dochodami.

Jeżeli dług staje się zbyt wielki w stosunku do PKB to niezbędna stanie się prawdopodobnie podwyżka stopy opodatkowania, aby pokryć zwiększone koszty obsługi długu. Z kolei wysoka stopa podatkowa może być nie tylko antybodźcem w działalności gospodarczej, ale nawet wywołać zaburzenia w gospodarcze. Po drugie, jeśli rząd jakiegoś powodu nie chce lub nie może podnieść stopy podatkowej ponad pewien pułap(gdyż być może przedsiębiorstwa i ludzie bogaci przenieśliby wówczas swą działalność za granicę) wysoki zadłużenie może spowodować nadmierny deficyt, które państwo będzie mogło sfinansować jedynie poprzez zaciąganie kolejnych pożyczek bądź drukowanie pieniędzy. Ponieważ uciekanie się do kolejnych pożyczek tylko przesuwa problem w czasie, powiększając jego złożoność, w końcu państwo może nie orzec się pokusie rozpoczęcia drukowania pieniędzy na masową skalę. Tak właśnie rozpoczyna się hiperinflacja. Nieodzowne może zatem się stać zaciśnięcie polityki budżetowej.