Zakres i instrumenty analizy wskaźnikowej
Analiza wskaźnikowa jest jedną z metod badania kondycji finansowej przedsiębiorstwa i stanowi rozwinięcie wstępnej analizy bilansu i RZiS. Zakres analizy wskaźnikowej obejmuje następujące obszary:
– płynności finansowej
– zadłużenia
– sprawności działania
– rentowności
Obliczone za pomocą analizy wskaźnikowej wskaźniki mają jasną interpretację i charakteryzują się prostotą analityczną.
Stąd też metoda wskaźnikowa uchodzi za szybką i efektywną metodę uzyskiwania informacji o sytuacji finansowej firmy. Daje syntetyczny obraz tej sytuacji, w związku z czym dla ustalenia przyczyn takiego a nie innego kształtowania się wskaźników konieczne jest stosowanie uzupełniająco innych narzędzi analitycznych.
Ocena płynności finansowej daje możliwość określenia, jaka jest zdolność przedsiębiorstwa do wywiązywania się ze swoich zobowiązań krótkoterminowych. W tym celu przedsiębiorstwo wykorzystuje swoje zasoby płynne, tj. te aktywa bieżące, które mogą być stosunkowo szybko zamienione na gotówkę.
Do oceny płynności służą wskaźniki płynności, z których dwa są podstawowe:
– wskaźnik bieżący płynności finansowej
– wskaźnik szybki, tzw. mocny test
Zdarza się, że wskaźniki te przyjmują wartości niezgodne z uznanymi standardami, a pomimo to płynność jest zachowana.
Wynika to z faktu, że decydującą role odgrywają tu terminy rozliczeń należności i zobowiązań. Krótki termin płatności należności przy dłuższym stosunkowo terminie płatności zobowiązań nie stwarza zdecydowanego zagrożenia dla przedsiębiorstwa, nawet przy niższych poziomach wskaźnika płynności.
Analiza zadłużenia przedsiębiorstwa pozwala ocenić politykę finansową firmy, stąd nazywa się ją często analizą struktury finansowej. Sprowadza się ona do oceny:
– poziomu zadłużenia firmy
– zdolności przedsiębiorstwa do obsługi długu
Ocena poziomu zadłużenia ma na celu określenie, jakie są źródła finansowania w przedsiębiorstwie, tj. ustalenie, kto dostarczył firmie środków, czy właściciele, czy też zewnętrzni kredytodawcy.
W szczególności interesuje nas wtedy odpowiedź na pytanie: czy została w firmie zachwiana równowaga między kapitałem obcym i własnym, i czy w związku z tym ryzyko finansowe nie jest zbyt duże?
Diagnoza wynikająca z analizy struktury finansowania działalności firmy ma istotne znaczenie dla oceny: jakie są możliwości spłaty zaciągniętych zobowiązań?
W szczególności chodzi o:
– ocenę wiarygodności kredytowej firmy
– ocenę stopnia pokrycia obsługi długu
– ocenę zdolności do terminowej spłaty odsetek
– ocenę efektywności zobowiązań
Analiza sprawności działania ma na celu pomiar aktywności firmy w zakresie wykorzystania zasobów majątkowych i osobowych. W szczególności ocenie podlega:
– produkcyjność (rotacja) składników majątkowych
– efektywność gospodarowania zasobami osobowymi
– aktywność gospodarcza w ujęciu syntetycznym ( tzw. aktywność oparta na kosztach)
Ocena rentowności pozwala na:
– określenie szybkości zwrotu zaangażowanego w firmie kapitału
– ocenę zdolności Zarządu przedsiębiorstwa do generowania zysków z zaangażowanych środków
Oceny rentowności dokonuje się w trzech aspektach:
o Handlowym ( rentowność sprzedaży) – ROS
o Ekonomicznym ( rentowność aktywów) – ROA
o Finansowym ( rentowność kapitału własnego) – ROE
Rentowność sprzedaży ROS daje możliwość oceny, jaką marżę zysku uzyskuje się na określonej wartości sprzedaży. Z reguły przy tym, jest ona niższa w przypadku produktów charakteryzujących się krótkim cyklem produkcyjnym i możliwością szybkiej ich sprzedaży.
Rentowność aktywów ROA wyznacza ogólną zdolność aktywów firmy do generowania zysku. Pokazuje, więc ona, jak efektywnie firma zarządza swoimi aktywami. Stąd też ROA zwana jest też zwrotem z aktywów (return on assets).
Rentowność kapitału własnego ROE jest szczególnie ważna dla akcjonariuszy firmy. Pozwala, bowiem określić stopę zysku, jaką przynosi im inwestycja w dane przedsiębiorstwo. Wyższa efektywność kapitału własnego, czyli zwrot kapitału własnego, stwarza przy tym, rzecz jasna, możliwość uzyskania wyższych dywidend i dalszego rozwoju przedsiębiorstwa
• Określona rentowność przedsiębiorstwa jest konsekwencją przyjętej strategii rozwoju firmy obejmującej:
– politykę cen oraz kontrolę kosztów wyznaczających marżę zysku
– politykę inwestycji, od której zależy produktywność i rentowność inwestycji
– politykę finansową, która określa strukturę zadłużenia firmy umożliwiającą zwiększenie bądź spadek rentowności inwestycji w odniesieniu do właścicieli kapitału
Wskaźnikowa metoda diagnozy polega na konstrukcji systemu mierników charakteryzujących poszczególne płaszczyzny działalności przedsiębiorstwa. Mierniki te przybierają postać:
➢ Wskaźników struktury
➢ Współczynników natężenia
➢ Wskaźników dynamiki
System mierników używanych w diagnozie powinien przy tym odznaczać się następującymi właściwościami:
1. Mierzalnością
2. Dostępnością
3. Wiarygodnością
4. Ekonomicznością ( niskimi relatywnie kosztami zebrania danych)
5. Interpretowalnością
6. Informacyjnością
Przykładowy zestaw mierników diagnozujących poszczególne obszary funkcjonowania firmy w wymiarze ogólnym podany został w poniższym zestawieniu.