notatki-studenckie.pl

Istotą teorii gier jest rozwiązanie problemu, dotyczącego sposobu wybrania najkorzystniejszej strategii w danych warunkach. Teoria ta odnosi się do firm działających w konkurencji oligopolistycznej. Firmy te są tutaj traktowane jako gracze, którzy stawiają sobie cele, do których realizacji dążą przyjmując odpowiednią strategię. Konkurenci także realizują często podobne lub identyczne strategie, ale dane pojedyncze przedsiębiorstwo nie zna tych strategii. Efektem strategii są wygrane – czyli zyski bądź straty dla przedsiębiorstwa. Firma może decydować się na różne strategie, którym odpowiadają różne strategie konkurentów. Porównuje się je tworząc macierz wygranych. Teoria gier jest bardzo pomocna, ponieważ poprzez analizę poszczególnych wariantów wygranych można przyjąć odpowiednią strategię, dającą najlepsze efekty.
Rodzaje gier:
1) Gry dwuosobowe o sumie zero.
Najprostszy przypadek, w którym udział biorą dwaj gracze, a suma wygranych obu graczy równa się 0.
Bardzo dobrą ilustracją tej gry może być rynek duopolu, w którym producenci dążą do maksymalizacji swojego udziału rynkowego. Porównuje się dwie firmy A i B, mające określone strategie, zmierzające do zwiększenia udziału w rynku (firma A posiada strategie: a1,a2,a3 i firma B: b1,b2,b3,b4). W macierzy przedstawia się wygrane firmy A, a w konsekwencji przegrane firmy B, wynikające z zastosowania odpowiedniej strategii przez firmę A oraz strategii jej odpowiadającej przez firmę B. W tej grze możemy wyróżnić dwie zasady (maksiminu i minimaksu).
a) Najlepszy z najgorszych – zasada maksiminu.
Firma A zakłada, że wybierając jedną ze strategii, firma B zastosuje najlepszą dla siebie strategię (najgorszą dla firmy A) będącą odpowiedzią na strategię firmy A, ponieważ wzrost udziału rynkowego firmy A oznacza spadek udziału firmy B, więc firma A wybiera z każdej z rozważanych przez siebie strategii najniższe wygrane będące udziałami w rynku. Czyli jeżeli zastosuje strategię a1 to może spodziewać się udziału … jeśli firma B zastosuje strategię b1, … dla b2, … dla b3 i … dla b4. Ponieważ zakłada najlepszą z możliwych odpowiedź firmy B, więc wybierze najmniejszą z tych wygranych. Tak samo postępuje przy strategiach a2 i a3. Stosując zasadę maksiminu firma A, która dąży do najkorzystniejszego wyniku wybierze spośród minimalnych wyników danych strategii (…, …, …) wynik maksymalny … . A co za tym idzie przyjmie strategię … .
b) Najgorszy z najlepszych – zasada minimaksu
Ponieważ z macierzy wygranych firmy A uzyskujemy pośrednio informacje o wygranych firmy B, możemy rozważyć postępowanie tej firmy. Firma B dla każdej realizowanej przez siebie strategii wybiera najlepszą z możliwych odpowiedź firmy A na daną strategię (czyli najgorszą dla siebie). I tak dla b1 będzie to …, dla b2 – …., b3 – … i b4 – … . Następnie spośród wybranych wartości (…..) wybiera minimalną (zasada minimaksu), która pozwala jej zminimalizować straty udziału rynkowego. Będzie to strategia … .
Jeżeli dwie firmy preferują taką samą kombinację strategii i efektów, to mamy do czynienia z równowagą rynkową. A strategie dające wynik akceptowany przez obie strony nazywamy dominującymi bądź czystymi.
2) Gra o sumie różnej od zera.
Jest bardziej racjonalna niż poprzednia gra, ponieważ w tym przypadku korzyść jednego gracza nie oznacza identycznej straty drugiego gracza. Podobnie rozwazmy przypadek duopolu. Jednak tym razem tworzymy macierz wygranych firmy A i osobną macierz wygranych firmy B, różną od macierzy firmy A. Obie firmy tutaj kierują się zasadą maksiminu, więc jak wynika z powyższego przykładu firma A wybierze strategię …, a firma B strategię … . Ponownie obydwie firmy wybierają strategię ceny równej … , która jest strategią dominującą, jednak daje im mniejsze korzyści niż zastosowanie strategii ceny równej … , bo ….. . Dlatego powinny się porozumieć i ustalić cenę równą … . W tym wypadku strategie maksiminu nie są optymalne, w przeciwieństwie do gry o sumie równej 0.
Teoria gier wskazuje na niekorzystne cechy działalności monopoli, ponieważ jeśli firmy A i B umówią się na stosowanie jednakowej ceny i będą działać jak jeden monopol, to cena rynkowa, którą będą musieli zapłacić kupujący będzie wyższa.