Etapy produkcji, decyzje producenta w poszczególnych optimach produkcji
Etapy produkcji są to zależności między przychodem całkowitym (PC), przychodem przeciętnym (PP) i przychodem marginalnym (PM). Pozwalają one producentowi na określenie czy maksymalizuje zysk, i podjęcie odpowiednich czynności korygujących w przypadku, gdy tego nie robi. (wykres 148). PC informuje o tym, jak zmienia się wielkość produkcji wraz ze wzrostem nakładu czynnika zmiennego, PP określa wielkość produkcji zapewnianą przez jednostkę danego czynnika, a PM informuje, o ile zmieni się wartość produkcji wraz ze wzrostem czynnika zmiennego o jednostkę. Obserwując wykres, należy zauważyć punkt (A), po przekroczeniu którego każda nowa jednostka czynnika zmiennego daje coraz mniejsze przyrosty produkcji, aż do punktu (C), po przekroczeniu którego każda nowa jednostka czynnika zmiennego daje ujemne przyrosty produkcji. Zjawisko to nazywa się prawem malejących przychodów. Ma ono swoje ekonomiczne uzasadnienie, gdyż mówi o tym, że każda ilość danego czynnika produkcji ma swoją krańcową produktywność, przez co można do niej przydzielić jakąś określoną maksymalną ilość drugiego czynnika, a każda większa ilość od tej powoduje jedynie negatywne skutki. Gdyby taka sytuacja nie istniała nie istniałby problem gospodarowania.
Na tej podstawie możemy wyróżnić trzy etapy produkcji, i trzy rodzaje decyzji, jakie powinien podjąć producent znajdujący się w każdym z etapów.
Etap I: Nakład czynnika zmiennego rośnie od 0 do takiej wielkości, w której PP jest maksymalny. Charakteryzuje się rosnącym produktem przeciętnym oraz tym, że PM jest stale większy od PP. Oznacza to, że każda dodatkowa jednostka czynnika zmiennego przynosi większą zmianę produkcji niż przeciętna jednostka. Producent dążący do maksymalizacji zysku powinien w tej sytuacji zatrudniać coraz więcej jednostek czynnika zmiennego.
Etap II: przedział nakładu czynnika zmiennego od PPmax do PM=0. W tym etapie PM<PP, PP oraz PM spadają, PC wciąż rośnie. Oznacza to, że każda dodatkowa jednostka czynnika produkcji przynosi mniejszy przyrost produkcji niż jednostka przeciętna, ale przyrost ten jest stale dodatni, a więc przynosi zysk. Jest to etap, w którym producent maksymalizuje zysk i powinien tak ustalać ilość czynnika zmiennego, aby znajdowała się ona stale między PPmax a PM=0, możliwe jest właśnie takie zwiększanie produkcji aby PC=max.
Etap III: przedział nakładu czynnika zmiennego w którym PM<0. Charakteryzuje się tym, że PP, PM i PC maleją oraz PM<0. Oznacza to, że każda dodatkowa jednostka czynnika zmiennego powoduje ujemny przyrost PC, a więc zmniejsza wartość PC. Producent chcący maksymalizować zysk i znajdujący się w tym etapie powinien ograniczyć nakład czynnika zmiennego co najmniej do takiej ilości, w której PM=0.