Czynniki decydujące o optimum producenta i konsumenta
Optimum konsumenta jest to punkt, znajdujący się na najwyższej krzywej obojętności możliwej do osiągnięcia przy danych ograniczeniach, w którym konsument maksymalizuje zadowolenie z konsumpcji. Czyli punkt styczności linii budżetowej z tą krzywą obojętności.
Czynnikami, które decydują o optimum konsumenta są:
a) Preferencje, czyli subiektywne oceny dotyczące zadowolenia osiąganego z kombinacji danych dóbr. To właśnie te preferencje kształtują krzywe obojętności, wyznaczające kombinacje takich dóbr, które dają konsumentowi jednakowe zadowolenie. Zgodnie z zasadą nienasyconości, konsument zawsze chciałby znajdować się na możliwie najwyższej krzywej obojętności.
b) Dochody konsumenta, które rozdziela on racjonalnie na zakup dóbr.
c) Dane ceny rynkowe dóbr.
Ceny rynkowe wraz z dochodami kształtują linię budżetową konsumenta, która oddziela kombinacje osiągalne dla niego od nieosiągalnych. (wykres str. 102) Jak wynika zatem z wykresu, konsument poszukując sytuacji optymalnej, szuka sytuacji, która pozwoli mu osiągnąć maksymalne korzyści z konsumpcji przy uwzględnieniu preferencji i zasobów. (wykres s.103) Punkt optimum charakteryzuje się tym, że MSS róna się stosunkowi cen dobra X do dobra Y (MSSxy=Px/Py). Jak widać na wykresie, zrównanie się obydwu wielkości występuje tylko w punkcie styczności linii budżetowej z najwyżej położoną krzywą obojętności, co ma ekonomiczne uzasadnienie, gdyż jeśli konsument przeznaczałby cały dochód na zakup kombinacji B byłoby to nierozsądne, gdyż wydając takie same pieniądze mógłby zakupić kombinacje dóbr C, dającą mu większe zadowolenie.
Producent podobnie jak konsument dąży do optimum. Optimum producenta wyznacza taka kombinacja czynników produkcji, pozwalająca osiągnąć maksymalną produkcję przy danym koszcie całkowitym.
Sytuacja ta ma miejsce w punkcie styczności linii jednakowego kosztu z możliwie najwyżej położoną izokwantą produkcji.
Czynnikami decydującymi o optimum producenta są:
a) technologia – określająca kombinacje dóbr dające taką samą wartość produkcji. Te kombinacje dóbr są przedstawiane za pomocą izokwant produkcji. Im lepsza technologia tym więcej możemy wyprodukować z danej ilości dóbr.
b) dane ceny rynkowe czynników pracy – za które producent nabywa te czynniki
c) zasoby którymi dysponuje producent i przeznacza je na zakup czynników produkcji.
Ceny rynkowe wraz czynników pracy wraz z zasobami producenta na ich zakup kształtują linię jednakowego kosztu, która oddziela osiągalne kombinacje czynników pracy jakie może nabyć producent za daną ilość zasobów od nieosiągalnych. (wykres 161)
Jak wynika z wykresu optymalna kombinacja tych dóbr znajduje się w punkcie E, ponieważ w tej sytuacji producent kupuje maksymalną ilość czynników i wykorzystując je osiąga maksymalny poziom produkcji (Q2), natomiast jeżeli by zakupił np. kombinację A, która także byłaby maksymalną jaką może kupić, za zasoby, którymi dysponuje to byłoby to nieefektywne ekonomicznie, gdyż przyniosłoby mniejszy poziom produkcji (Q1) aniżeli kombinacja E. Jak również wynika z wykresu, w tym punkcie nachylenia linii jednakowego kosztu i izokwanty produkcji są równe. Stąd można zapisać następującą równość w/r = PMl/PMk, a ponieważ PMl/PMk = MSTS, to stąd MSTS=PMl/PMk=w/r. Optimum można także rozpatrywać w innej kategorii, a mianowicie optimum można interpretować jako osiągnięcie danego poziomu produkcji przy najmniejszym koszcie, co można wyrazić zależnością: PMl/w=PMk/r.